Phân tích nghệ thuật kể chuyện - " Cải ơi " - Nguyễn Ngọc Tư

🌾 Đề bài:

Phân tích nét đặc sắc nghệ thuật trong cách kể chuyện của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư qua truyện ngắn “Cải ơi”.

Bài làm

Nhà văn Nguyễn Đình Thi từng khẳng định: “Nói nghệ thuật tức là nói đến sự cao cả của tâm hồn. Có khi nhà văn miêu tả một tội ác, một kẻ giết người, nhưng cách nhìn, cách miêu tả phải cao cả.” Quả thật, nghệ thuật chân chính luôn hướng đến cái đẹp và giá trị nhân văn. Trong dòng chảy ấy, Nguyễn Ngọc Tư – cây bút nữ tiêu biểu của văn học Nam Bộ đương đại – đã khẳng định phong cách riêng qua truyện ngắn Cải ơi. Đây là một tác phẩm không chỉ chan chứa tình người mà còn thể hiện nét đặc sắc nghệ thuật trong cách kể chuyện đầy tinh tế và xúc động của tác giả.

Cải ơi kể về hành trình mười hai năm ròng rã của ông Năm Nhỏ đi tìm đứa con gái tên Cải – đứa con bỏ nhà đi vì sợ tội làm mất con trâu. Dù bị vợ con hiểu lầm, dù đã kiệt quệ sức lực và niềm tin, ông vẫn bền bỉ đi tìm con trong vô vọng. Câu chuyện tưởng giản dị nhưng lại gợi mở nỗi day dứt khôn nguôi về tình cha con, về sự bao dung, nhân hậu của con người giữa cuộc đời nhiều mất mát.

Một trong những yếu tố làm nên sức sống của Cải ơi là nghệ thuật kể chuyện bằng điểm nhìn linh hoạt. Nguyễn Ngọc Tư sử dụng ngôi kể thứ ba toàn tri, cho phép người kể tự do di chuyển giữa các không gian, thời gian, đồng thời đi sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật. Người kể không chỉ quan sát từ bên ngoài mà như hóa thân vào tâm trạng ông Năm Nhỏ để cảm nhận nỗi nhớ thương, hy vọng, tuyệt vọng và cả niềm vui nhỏ nhoi khi tưởng như gặp lại con. Có lúc, giọng kể hòa vào giọng nhân vật, khiến ranh giới giữa người kể và người được kể tan biến. Nhờ đó, câu chuyện trở nên gần gũi, chân thực và đầy cảm xúc.

Bên cạnh đó, Nguyễn Ngọc Tư đã phá vỡ trật tự thời gian tuyến tính, khéo léo đan xen giữa quá khứ và hiện tại. Những hồi ức về kỷ niệm giữa ông Năm Nhỏ và Cải xen kẽ với hành trình lang thang tìm con mỏi mòn, tạo nên nhịp kể vừa tự nhiên vừa thấm thía. Chính sự đan cài ấy đã khắc họa rõ nét nỗi đau triền miên và tình phụ tử sâu nặng, khiến người đọc xúc động đến nghẹn ngào.

Nguyễn Ngọc Tư cũng rất thành công khi kết hợp lời kể với ngôn ngữ mang đậm sắc thái Nam Bộ – mộc mạc, dân dã nhưng giàu sức biểu cảm. Lời kể giản dị, không trau chuốt cầu kỳ, mà thấm đẫm tình người, phản ánh đúng không khí đời sống miền sông nước. Cách kể ấy giúp câu chuyện mang hơi thở của cuộc sống, khiến người đọc như nghe thấy giọng nói, tiếng thở dài của ông Năm Nhỏ giữa cuộc mưu sinh nhọc nhằn.

Đặc biệt, qua nghệ thuật kể chuyện, nhà văn đã thể hiện tâm lý nhân vật một cách tinh tế. Mỗi hành động, cử chỉ, ánh mắt, lời nói của ông Năm Nhỏ đều được khắc họa với chiều sâu cảm xúc. Khi ông hỏi “Cải phải hôn con?”, người đọc nghe như tiếng nấc bật ra từ trái tim người cha già, vừa hạnh phúc, vừa đau đớn đến tận cùng. Giọng kể vì thế mang chất trữ tình nhẹ nhàng, chan chứa thương cảm.

Nhờ nghệ thuật kể chuyện linh hoạt ấy, Cải ơi không chỉ kể lại hành trình tìm con, mà còn gợi mở những triết lý nhân sinh sâu sắc: về tình cha con, về lòng bao dung, và về niềm tin không bao giờ tắt của con người vào điều thiện. Nguyễn Ngọc Tư không tô hồng cuộc sống, nhưng trong từng câu chữ, ta vẫn nhận ra ánh sáng nhân hậu soi rọi lên những phận đời cơ cực.

Kết bài

Với Cải ơi, Nguyễn Ngọc Tư đã chứng minh tài năng kể chuyện bậc thầy của mình. Ngôi kể thứ ba linh hoạt, điểm nhìn đa chiều, kết cấu đan xen quá khứ – hiện tại cùng ngôn ngữ Nam Bộ mộc mạc đã tạo nên một tác phẩm vừa giản dị vừa sâu sắc. Cách kể chuyện ấy không chỉ làm nổi bật tình phụ tử cao đẹp, mà còn thể hiện cái nhìn nhân văn, cao cả về con người trong cuộc sống đời thường – đúng như quan niệm nghệ thuật mà Nguyễn Đình Thi từng khẳng định: “Nói cái đẹp là nói cái cao cả.”